Yassin's moeder

De half Nederlands half Marokkaanse Yassin (4) in de speelkamer van zijn kleuterschooltje te Rabat.

Twee jaar geleden hakten de Nederlandse moslima Wendy (31) en haar Marokkaans-Nederlandse man de knoop door: ze besloten naar Marokko te verhuizen, verkochten hun bedrijfje en bereidden zich voor op de grote stap. Maar terwijl Wendy tijdens een oriëntatie reis in Rabat een baan kreeg aangeboden, strandde haar huwelijk. Toch nam ze de nieuwe baan aan. Ze liet haar ex-man in Nederland achter en vestigde zich met haar zoontje Yassin in Rabat.

Marokkanen hier moderner
‘Ik had zin in die nieuwe baan. Bedacht, impulsief als ik ben, dat ik het wel in Marokko wilde proberen. Het leek me bovendien fijn om mijn scheiding in het buitenland te verwerken. De ouders van mijn ex-man begrepen er niets van. Waarom wilde ik mij als Nederlandse en als gescheiden vrouw in Marokko vestigen? Het traditionele denkpatroon van het Marokkaanse platteland waar zij oorspronkelijk vandaan komen, zit er bij deze Nederlandse Marokkanen nog helemaal in. Hun naar de stad getrokken familie in Rabat denkt veel moderner. Tussen de jongere neef Younes van mijn ex-man bloeit hier een mooie relatie op. We wonen in hetzelfde appartement en zijn ouders accepteren dat (ongetrouwd samenwonen is officieel verboden in Marokko). Younes heeft geen enkele opleiding afgerond en zou hooguit een baantje kunnen vinden dat zo’n 100 euro per maand oplevert. Dus ben ik kostwinner . Dat hij in ruil daarvoor zogenaamd ‘niet mannelijke’ dingen doet als koken, schoonmaken of mij helpen met mijn zoontje, vinden zijn ouders niet meer dan normaal.’

Meer acceptatie
‘Toen ik in Rabat kwam wonen was ik erg enthousiast over de Marokkaanse cultuur. Mensen zijn open en gastvrij, en vooral zoveel ‘makkelijker’ dan in Nederland. Bij de familie van Younes en vrienden kan ik op elk moment van de dag aankloppen. Ze zijn altijd bereid op m’n zoontje te passen. In Nederland is dat anders, daar wijken mensen niet zomaar van hun planning af. Hier komt het leven zoals het komt. Er is veel meer acceptatie. Alles gebeurt op straat. De mensen leven echt met elkaar, hebben ook veel voor je over. Toen ik laatst met hoge koorts thuis lag, bood de vader van Younes me aan mij naar het ziekenhuis te brengen. Hij had net zijn salaris van 2000 dirham (190 euro) binnen en wilde daarmee mijn behandeling betalen. Dat was natuurlijk niet nodig, ik ben verzekerd. Maar het gebaar was zo mooi.’

Teleurstelling
‘Toch brengt Marokko ook teleurstellingen. Bij veel contacten beginnen mensen vroeg of laat over een visum of Europa. Het geeft je het gevoel dat ze iets van je willen. De grootste problematiek hier is dat mensen zo weinig perspectief hebben. Ze willen weg, naar Europa of Amerika, denken dat het daar geweldig is. Dat zien ze in mij.

‘Ik mis de Nederlandse directheid. Marokkanen liegen makkelijker, ook omdat ze denken daar juist goed mee te doen. Vaak vloeit het voort uit schaamte. Wij denken: ‘je liegt, wat erg!’. Zij denken: ‘dat kan ik toch niet zomaar zeggen! Dan zou ik geen respect voor haar hebben.’ Ook de Nederlandse wereldse instelling mis ik, de internationale interesse. Hier leven ze echt louter in Marokko. Op de journaals draait veel om de koning.’

Aanpassen versus omslaan
‘Ik ben 100% Nederlands, maar mijn zoontje is ook deels Marokkaan. Ik wil dat hij dat beseft. Vooral wil ik dat hij wereldlijk wordt, accepteert dat mensen verschillend zijn. Ik pas me hier in Marokko aan. Omdat ik het leuk vind, van de cultuur wil proeven. Die cultuur is ook onderdeel van mij geworden. Maar dat ik niet volledig wil omslaan, begrijpt mijn Marokkaanse omgeving niet altijd. Zij verwachten dat je een keuze maakt. Dat hoeft van mij niet. Ik wil ook niet dat mijn kind kiest tussen of de Nederlandse of de Marokkaanse cultuur. Nee, ik wil dat hij eruit pikt wat hij mooi vindt.

Marokkaanse bruiloften vind ik prachtig, kan er helemaal in opgaan. Tegelijkertijd wil ik dat het eten om zes uur op tafel staat en mijn kind om half acht in bed ligt. Dat vinden de Marokkanen maar raar. Ze zijn helemaal verbaasd als ze ’s avonds om negen uur bij mij aankloppen en merken dat Yassin al slaapt. Bij hun thuis blijven de kinderen gewoon op tot ze in slaap vallen, misschien dat ze dan eens naar bed worden gebracht. Aan voorlezen doen ze niet. Ze zijn veel minder bewust bezig met het leerproces van hun kind.’

islam
‘Ik was 21 toen ik in Nederland mijn ex-man leerde kennen. De islam hoorde bij hem en daarom wilde ik er meer over weten. Ik verdiepte me erin en ontdekte aspecten die bij mij pasten. Ben altijd een heel druk persoon geweest. De Islam geeft me rust, wat joga voor een ander doet. Het geeft houvast en antwoorden op vragen. Ik haal eruit wat ik belangrijk vind, waar ik de logica van in zie. Marokkanen zijn vaak heel zwart-wit met het geloof opgevoed. Met regels: dat moet en dat mag niet. Dan vertelde ik bij vrienden AH-kip te hebben gegeten. Vonden zij niet kunnen, want het vlees was niet ‘halal’. Daar bracht ik tegen in dat het veel erger is je gastheer te beledigen door niet te eten wat hij je voorschotelt. We vroegen het na bij een imam en die gaf mij gelijk. Ik begreep ook maar weinig van al die Nederlandse meiden die direct na hun bekering een hoofddoek gingen dragen, maar bijvoorbeeld niet bidden. Terwijl het bidden één van de vijf zuilen is waar de Islam op rust. Die hoofddoek is belangrijk in het geloof maar maakt je nog geen moslima.’

Terug naar Nederland
‘Ja, ik wil terug naar Nederland. Ben er toch wel achter gekomen dat ik hier financieel en qua carrière weinig kan opbouwen. Nu verdien ik redelijk naar Marokkaanse maatstaven, maar in NL stelt dit salaris niets voor. Ik kan me hier geen huis met tuin veroorloven, terwijl Yassin toch echt een buitenkind is. Ik moet aan zijn toekomst denken en ik kan hem op deze manier niet bieden wat ik in gedachten heb.’