Marokko’s hunkerende vrijgezellen

Gepubliceerd in Parool, 3-03-2007

Een zondag in het Hilton-park van Rabat. Ietwat timide spelen jonge stelletjes her en der verspreid hun liefdesspel. Van een verlegen conversatie keurig op afstand, tot een paartje dat –schokkend! – omarmd de wandelpaden afstruint. Openbaar betoon van affectie is beladen in Marokko.

Uitgaan, flirts en avontuurtjes; Marokkaanse jongeren staan het zichzelf steeds meer toe. Maar hoe moet de ontluikende liefde tot wasdom komen als alles in het verborgene moet gebeuren?

De liefde staat in Marokko garant voor moeilijkheden en paradoxen. Cijfers van de Marokkaanse overheid wijzen op een bijna verdrievoudiging van het aantal vrijgezellen onder jongeren tussen de 15 en 34 jaar ten opzichte van 30 jaar geleden. In een stad als Casablanca bedraagt het aantal vrijgezellen in de leeftijdscategorie 25 tot 29 jarigen ongeveer zestig procent.

Het huwelijk blijft het enige geaccepteerde kader voor een serieuze relatie. Van jongs af aan wordt de omgang met de andere sekse nauwlettend door de omgeving in de gaten gehouden. Een middenweg tussen bij je ouders wonen en trouwen bestaat niet. Samenwonen is officieel verboden. Langer dan drie maanden daten zonder je te verloven is not done, net als een verloving waar na zes maanden het woord ‘trouwen’ nog niet is gevallen.

Door de hoge jeugdwerkloosheid wonen Marokkaanse jongeren steeds langer, gemiddeld tot het 29ste levensjaar, bij hun ouders. Om toch met de liefde te kunnen experimenteren zijn ze meester geworden in veinzen en verzwijgen. Dat concludeerde de krant L’économiste op basis van een uitgebreid onderzoek. De jeugd durft nou eenmaal niet eerlijk te zijn tegen de ouders. Maar ook, en daar wringt het pas echt, tegenover de andere sekse.Terwijl de seksuele moraal van vrouwen een stuk vrijer is geworden, zoekt de man een huwelijkspartner van een smetteloze reputatie. 34 procent van de ongetrouwde vrouwen uit de door de L’économiste onderzochte groep gaf toe niet meer maagd te zijn. Dat proberen ze voor de buitenwereld te verbergen.

Socioloog Youssef Sadik: ‘de notie van eer speelt voor mannen nog steeds een belangrijke rol. Een man kan seksuele relaties en avontuurtjes voor en buiten het huwelijk hebben, maar een vrouw absoluut niet. Dan zou ze zijn eer en die van beider familie’s aantasten’. Alleen binnen hoogopgeleide kringen en de gegoede burgerij wordt wat meer ontspannen gedacht over sex voor het huwelijk. ‘Daar telt vooral een reputatie van trouw en integriteit.’

Als een vrouw haar oog laat vallen op een potentiële huwelijkskandidaat, speelt ze de rol die van haar verwacht wordt, zegt Sadik. ‘Ze laat zich niet door haar vriendje aanraken. Maar het is heel goed mogelijk dat zij daarnaast met andere mannen het bed deelt of heeft gedeeld.’

In een café in Rabat’s bourgeoiswijk Agdal wijst Sadik naar een groepje Marokkaanse vrouwen, dat druk kletsend op het terras neerstrijkt met winkeltassen vol recente aankopen. ‘ze gaan soms hipper en meer sexy gekleed dan Europese vrouwen’. Maar het is, zegt hij, niet meer dan een dun laagje moderne vernis.

Als het op trouwen aan komt hebben deze vrouwen de nodige eisen. ‘De Marokkaanse vrouw wil pas trouwen als een man een bepaalde status heeft bereik, een zeker inkomen en een eigen woning. Samen iets opbouwen? Geen sprake van. Marokkanen zijn altijd bang in armoede te vervallen. Vrouwen zijn daardoor op hun hoede voor mannen die de schijn ophouden om een avontuurtje te beleven.’

Een vertrouwenscrisis tussen de seksen in Marokko? Jean Marie Kaufman van het huwelijksbemiddelingsbureau Union 3000 beaamt het. De Fransman lanceerde tien jaar geleden Marokko’s eerste huwelijksbemiddelingsbureau en zegt over een groeiende clientèle te beschikken. ‘Ze schakelen ons vooral in om een partner te vinden met serieuze bedoelingen, die zich niet anders voordoet dan hij of zij is.’

Toch zijn er belangrijke signalen dat ook als het om de toekomstige huwelijkspartner gaat Marokkanen zich willen ontworstelen aan tradities. Kaufman: ‘veel klanten zijn op zoek naar een partner die niet een hele familie meebrengt die zich met de relatie bemoeit’. Socioloog Sadik beaamt dat jongeren zelf iemand willen uitzoeken, terwijl ze meestal nog voortkomen uit gearrangeerde huwelijken. Naarmate de financiële omstandigheden dat toelaten, krijgen gevoelens meer ruimte. ‘Ze willen meer tijd hebben om elkaar te leren kennen’. Maar dat is lastig door een gebrek aan intieme ontmoetingsplaatsen, al is de jeugd bedreven in het omzeilen van juridische en religieuze beperkingen. Hotels doen tegen betaling een oogje dicht om paartjes ook zonder huwelijksakte een kamer te laten delen. In de steden wordt samenwonen langzaamaan wat meer getolereerd.

Struikelblok blijft de druk van de omgeving. Sadik: ‘Een vrouw is in Marokko pas sociaal geslaagd als ze trouwt’. De omgeving zal vanzelf de druk opvoeren om een ‘losse relatie’ in een verloving en vervolgens in een huwelijk om te zetten.

Vrouwen zitten op meer fronten in een lastig parket. ‘De Marokkaanse man kan niet omgaan met de emancipatie van de vrouw ‘, zegt Sadik. Uit economische noodzaak accepteert hij dat zijn vrouw werkt, maar hij kan de gedachte niet aan dat ze op de werkvloer met andere mannen in aanraking komt’. Huwelijksbemiddelaar Kaufman zegt veel hoogopgeleide vrouwen in zijn bestand te hebben die voor het vinden van een partner uitwijken naar het buitenland. ‘Marokkaanse mannen houden niet van een al te succesvolle vrouw’.

De samenleving moderniseert wel, zegt Sadik, maar het hoge aantal vrijgezellen toont aan dat lang niet iedereen de verandering aankan. ‘Alsof je ons een taal geeft, die we niet kunnen ontcijferen. De omgeving, de buitenkant, wordt moderner, maar de mentaliteit blijft achter.’

De grens ligt bij zoenen
De hippe outfit van Abdel’s (23, student, woont bij ouders in Rabat) verraadt op geen enkele manier zijn afkomst uit een arme volkswijk.’s Avonds werkt hij als bewaker, overdag combineert hij een studie rechten met sporten. ‘Ik ben kickbox kampioen van Marokko’, claimt hij trots.

Sinds een jaar heeft hij een vriendin. De twee ontmoeten elkaar op het strand, of in een appartement, waar Abdel soms over kan beschikken. Ze houden echt van elkaar en dat is bijzonder, merkt Abdel op. ‘Het is moeilijk om een meisje te vinden dat voor jou kiest om wie jij bent. De meerderheid krijgt pas interesse als je aankomt met een mooie auto en op jezelf woont’. Voor hem en zijn vriendin ligt de grens bij zoenen. ‘Ik heb voor ons een groter plan,ik wil met haar trouwen. Dat kan pas als we allebei een goede baan hebben.’
Samenwonen, zou dat voor hem een optie zijn? Aarzelend: ‘Inshallah’. Daarna wat meer gedecideerd: ‘waarom niet’. ‘Mijn ouders zouden protesteren, de buurt zou over ons roddelen, maar daar heb ik schijt aan.’

‘Ik moet haar eerste man zijn’
Hassan (25, werkloos, woont bij grootmoeder) wil voorlopig niets van vrouwen weten. ‘Ik heb geen zin in het gedoe van losse relaties. Het is afleidend.’ Liever steekt hij zijn energie in Engels leren, om op een dag naar Australië te emigreren. Aan relaties wil hij pas denken als hij zijn leven op de rails heeft gezet. Dan wil hij een conservatieve, gesluierde moslima trouwen, benadrukt hij. ‘Westerse meisjes hechten erg aan hun vrijheid. Ze kunnen op een dag wakker worden en bedenken dat ze genoeg van je hebben.’ Het overkwam hem afgelopen zomer toen een Française met wie hij bij Club Med werkte, hem na zes maanden de bons gaf. Maar ook tegen Marokkaanse vrouwen heeft hij zijn bedenkingen. ‘Ik vertrouw ze niet meer. Geld is het belangrijkste wat ze uit een relatie willen halen.’

Hassan’s ideale vrouw moet trouw zijn, over tact en humor beschikken. Hij wil haar wel eerst leren kennen voordat ze trouwen en niet, zoals voor zijn vader gold, haar pas op de huwelijksdag voor het eerst zien. ‘Ik moet absoluut de eerste man voor haar zijn.’ En als ze in een verliefde bui voor de trouwerij haar maagdelijkheid bij hem zou verliezen? ‘Dan kan ik niet meer met haar trouwen, hoeveel ik ook van haar zou houden. In het buitenland, misschien. Maar hier, nee. Een Marokkaanse vrouw die sex voor het huwelijk heeft, doet dat meestal voor geld.’ Daarvan is hij overtuigd.

‘Ik zoek eerlijke vrouw’Anis (30, directeur bij een bank, eigen appartement) heeft een zware nacht stappen achter de rug en behoefte aan een vette hap. Eenmaal bij de Quick, achter zijn cola en hamburger: ‘vorig jaar, op een moment dan ik genoeg had van de kortstondige affaires, lokte op een galadiner een vrouw me in haar val. Al na een maand begon ze over trouwen en hebben we daar direct alles voor in gang gezet. Net op tijd zag ik in dat we weinig gemeenschappelijk hadden en heb ik de hele boel afgeblazen.’

Anis rossige trekken verraden zijn ‘Fezzie’ achtergrond, de gegoede burgerij uit Fez. Hij is het product van een Franstalige eliteschool. Hij zegt dat de meeste vrouwen uit zijn omgeving moeite hebben een man te vinden die aan hun baan en opleiding kan tippen. Anis zoekt een bereisde vrouw, intellectueel zijn gelijke, uit een vergelijkbaar milieu. Op de vraag of ze ook maagd moet zijn reageert hij fel: ‘natuurlijk niet, ik wil weten of het ook in bed klikt. Vrouwen moeten zozeer waken voor hun reputatie, dat ze bijna geforceerd worden om te liegen. Terwijl ik juist iemand zoek die eerlijk is’.